İnsanlar dünyaya yayıldıkça virüsler de yayıldı. Yaşadığımız modern dönemde bile, hepsi COVID-19 gibi pandemi seviyesinde olmasa da, salgınlar sürekli patlak vermeye devam ediyor.
Pandemi: Tüm ülke veya dünya çapına yayılan hastalık, salgın.
Geçmişten Günümüze Pandemilerin Tarihi
Erken dönemlerden beri hastalıklar insanları kırdı geçirdi. Ancak, tarım toplumuna geçen kadar bunların ölçeği ve yayılma hızı dramatik bir şekilde artmadı. Ticaretin gelişmesi de insan ve hayvan etkileşimini artırarak bu tür salgınları hızlandırdı. Sıtma, tüberküloz, cüzzam, grip, çiçek hastalığı ve diğerleri ilk defa bu erken dönemde ortaya çıktı.
Aşağıdaki tabloda ve infografikte Antoninus Vebası’ndan günümüzün COVID-19’una kadar tarihteki en ölümcül bazı pandemiler yer alıyor.
| Adı | Yıl | Tür/İnsan öncesi barınağı | Ölüm |
|---|---|---|---|
| Antoninus Vebası | 165-180 | Çiçek hastalığı veya kızamık olduğuna inanılıyor | 5 milyon |
| Japon çiçek hastalığı salgını | 735-737 | Variola major virüsü | 1 milyon |
| Justinian Vebası | 541-542 | Yersinia pestis bakterisi/Fareler, pireler | 30-50 milyon |
| Kara Ölüm | 1347-1351 | Yersinia pestis bakterisi / Fareler, pireler | 200 milyon |
| Yeni Dünya Çiçek Hastalığı Salgını | 1520–günümüz | Variola major virüsü | 56 milyon |
| Büyük Londra Vebası | 1665 | Yersinia pestis bakterisi / Fareler, pireler | 100 bin |
| İtalyan vebası | 1629-1631 | Yersinia pestis bakterisi / Fareler, pireler | 1 milyon |
| Kolera Pandemileri (6 kere yaşanmış) | 1817-1923 | V. cholerae bakterisi | 1 milyondan fazla |
| Üçüncü Veba | 1885 | Yersinia pestis bakterisi/Fareler, pireler | 12 milyon(Çin ve Hindistan) |
| Sarı Humma | 1800’lerin sonu | Virüs/Sivrisinekler | 100 bin -150 bin (ABD) |
| Rus Gribi | 1889-1890 | H2N2 olduğuna inanılıyor (kuş kaynaklı) | 1 milyon |
| İspanyol Gribi | 1918-1919 | H1N1 virüsü/Domuzlar | 40-50 milyon |
| Asya Gribi | 1957-1958 | H2N2 virüsü | 1.1 milyon |
| Hong Kong Gribi | 1968-1970 | H3N2 virüsü | 1 milyon |
| HIV/AIDS | 1981-günümüz | Virüs/Şempanzeler | 25-35 milyon |
| Domuz Gribi | 2009-2010 | H1N1 virüsü/Domuzlar | 200 bin |
| SARS | 2002-2003 | Koronavirüs/Yarasalar, Misk Kedisi | 770 |
| Ebola | 2014-2016 | Ebola virüsü/Vahşi hayvanlar | 11,000 |
| MERS | 2015-Günümüz | Koronavirüs/Yarasalar,develer | 850 |
| COVID-19 | 2019-Günümüz | Koronavirüs – Bilinmiyor (muhtemelen karıncayiyen) | 11,400 (20 Mart 2020 itibarıyla) |
İnfografiğin tamamını görmek için üzerine tıklayın.
Hastalık ve salgınların tarih boyunca sürekliliğine rağmen, değişmeyen tek şey ölüm oranının kademeli olarak düşmesi oldu. Tıptaki gelişmeler ve salgınların ortaya çıkmasına sebep olan etkenlerin anlaşılması etkilerini azaltmamızı sağladı.
İlk Karantina Uygulaması
XIV. yüzyılda sahil şehirlerini salgınlardan koruma amacıyla ilk karantina uygulaması başlatıldı. Temkinli liman yetkilileri, salgın görülen ülkelerden Venedik’e ulaşan gemilerin limana yanaşmadan önce demir atıp 40 gün beklemelerini gerektirmiş. Karantina kelimesi de bu uygulamadan kaynaklı ve İtalyanca 40 gün demek olan ‘‘quaranta giorni’’ kelimesinden geliyor.